Yatırım Yaparken Sosyal Sorumluluk Sahibi Olmak Servet Yaratımını Nasıl Etkiliyor? Ekonomi hızla değişiyor; insanların yatırım yapma şekli de öyle. Ve son yıllarda servet yaratımı konusunda, sosyal açıdan sorumlu yatırım (ing. SRI – Socially Responsible Investment) yöntemleri artan popülerlik gösteriyor.
İÇİNDEKİLER:
- Sosyal Sorumluluk Sahibi Yatırım
- Sosyal Sorumluluğu Nasıl Ölçüyoruz?
- MSCI
- Fosilsiz Fonlar
- ESG Veri Sınırlamaları
- İade Nedir?
- Sosyal Sorumluluk Sahibi Yatırımcı
Popülerlik artışının yavaş gerçekleşmesinin birçok nedeni var. En büyük nedenlerden biri, değerlerimizle uyumlu şekillerde yatırım yapmanın daha düşük bir getiri oranını kabul etmek anlamına geldiğine dair uzun süredir devam eden inançtır.
Ancak durumun böyle olmadığı giderek daha açık hale geliyor.
Ayrıca, daha fazla firma hizmetlerine değer temelli seçenekler ekledikçe sosyal açıdan sorumlu yatırım daha erişilebilir hale gelmektedir.
Bu yazıda, sosyal açıdan sorumlu yatırım seçeneklerinden bazılarının neler olduğuna ve neden yatırımcıların getirilerden yani edecekleri kardan ödün vermelerini gerektirmediğine bir göz atacağız.
Sosyal Sorumluluk Sahibi Yatırım
Sosyal açıdan sorumlu yatırım, kime sorduğunuza bağlı olarak farklı anlamlara gelebilir. Bununla birlikte, (ing. SRI), genellikle çevre, sosyal ve yönetişim (ing. ESG) sorunları ile uyumlu yatırım yapmayı içerir.
Yönetişim odaklı fonlar, yönetişim sorunlarını ele alan şirketlere yatırım yapar ve bu alanlarda kötü bir geçmişe sahip olanlardan belirgin şeklîde kaçınır.
Sosyal açıdan sorumlu yatırımı daha erişilebilir kılan yatırım danışmanları konusunda Amerika’da artan seçenekler bulunur. Türkiye’de ise sosyal açıdan sorumlu yatırım danışmanları bulmak daha zor olabilmektedir. Amerika gibi yurtdışında yer alan ekonominin son derece gelişmiş olduğu ülkelerde bile servet yaratırken sosyal açıdan sorumlu yatırımlar gerçekleştirmek daha yeni dikkat edilmeye başlanmıştır.
2017 yılında sosyal açıdan sorumlu yatırım fonları oluşturulmasıyla hız kazanan yatırım yapma şekli hızla gelişmeye devam etmektedir. Özellikle 2020 yılında belirgin bir gelişme göstermiş ve 2021 yılı için sosyal açıdan sorumlu portföy yatırımları tavsiye edilmeye başlanmıştır.
Sosyal Sorumluluğu Nasıl Ölçüyoruz?
Sosyal açıdan sorumlu yatırım ile ilgili önemli bir nokta, onu ölçmenin bir yolu olması gerektiğidir. Başka bir deyişle, gerçek, gözlemlenebilir verilere sahip olmamız gerekir.
Bu tür veriler olmadan, farklı yatırımların sosyal açıdan sorumlu yatırım kriterlerini nasıl karşıladığına dair yalnızca öznel değerlendirmeler yapabilirdik.
Neyse ki, veri odaklı bir yaklaşım kullanarak sosyal açıdan sorumlu yatırımları değerlendiren bazı kuruluşlar bulunmaktadır. Bu tür kuruluşlardan ikisi MSCI ve Fosilsiz fonlardır.
MSCI Derecelendirmeleri
New York şehri merkezli bir Amerikan finans şirketi olan MSCI’dan alınan veriler, sosyal açıdan sorumlu yatırım ve fonların değerlendirmesi amacıyla kullanılmaktadır. MSCI’nın kapsamlı değerlendirmesi, sosyal açıdan sorumlu şekilde gerçekleştirilen yatırımları puanlamak için üç sütun kullanır: çevre, sosyal, yönetişim.
Bunlar daha sonra 10 konuya ve 37 temel soruna göre filtre uygular. MSCI’nin kapsamlı bir analiz yaptığını söylemek yeterlidir. Web sitesinden daha detaylı bilgi alabilirsiniz.
MSCI sitesinde yapılan açıklama (Türkçesi) şu şekildedir.
“Yapılandırılmamış verilerden yatırım ile ilgili içgörüler elde etmek için;
güçlü, sosyal açıdan sorumlu yatırımları inceleyen 200’den fazla analist içeren ekibimizle birlikte teknoloji ve yapay zekayı kullanıyoruz.
Makine öğrenimi ve doğal dil işleme, dinamik içerik sunmak için veri toplama;
analiz ile zamanında doğrulama yapmamıza ve kesinliği artırmamıza yardımcı oluyor. “
MSCI özellikle aşağıdaki kaynaklardan veri toplamaktadır.
- Hükümet, yasal ve STK veri kümelerini içeren alternatif veriler
- Şirket açıklama belgeleri
- 2.100 medya kaynağı
Her kuruma bir not atamak için 1.000’den fazla veri noktası kullanır. Sosyal açıdan sorumlu yatırım derecelendirme sayfasını ziyaret ederek herhangi bir kuruluşun notunu kontrol edebilirsiniz.
MSCI
Gördüğünüz gibi, her şirkete sosyal açıdan sorumlu yatırım lideri (ing. AAA) gibi değişen unvanlarda analistler derecelendirme amacıyla atanmıştır.
Fosilsiz Fonlar
Sosyal açıdan sorumlu yatırımlar alanında fosil yakıtlardan geri çekilen fonlar giderek yaygınlaşmaktadır. Yatırımın fonlarını fosil yakıtlardan geri çekme özellikle son yıllarda hız kazanmış ve küresel bir hareket haline gelmiştir. Sosyal sorumluluk bilinci gelişmiş yatırımcılar, fonlara yatırım yapacaklarında artık fosilsiz fonlar arar hale gelmiştir. Sosyal açıdan sorumlu olan insanlar özellikle yatırım yapmak istedikleri her şirketi tek tek incelememek amacıyla detaylı yatırım araştırması yerine bir başka yolu denir. Fosilsiz fonları kullanır yani içeriğinde fosil yakıtlar sektöründe bir şirket bulunmayan fona veya fonlara yatırım yapar.
Fosilsiz bir dünya için fonları geri çekme hareketi duyarlı kişiler sayesinde küresel bir harekete dönüşmüştür.
Adından da anlaşılacağı gibi, bazı web siteleri fosil yakıtlardan kaçınmaya odaklanmaktadır, hatta bazı siteler aşağıdaki kriterlere göre dereclendirerek filtrelemeyi içeren arama motoruna sahiptir.
- Ormansızlaşma
- Cinsiyet eşitliği
- Silah dereceleri
Bunlar, sizin de değerlerinizle uyumlu fonları bulmak için kullanabileceğiniz filtrelerden sadece birkaç örnektir. Bu konuda bir örnek olan şu siteye bakabilirsiniz. Fossil Free Funds.
Bu web sitesi, her fon için verdiği detaylar nedeniyle faydalıdır. Fosil yakıtlar, karbon ayak izi ve Clean2020 için farklı detaylar görebilirsiniz.
Site, fosil yakıtlara tam olarak ne kadar para (dolar) yatırıldığını ve ayrıca kömür ve petrol / gaz gibi belirli endüstrilere yapılan yatırımın toplam varlıkların ve yatırımların yüzde kaçını oluşturduğunu size söyler.
ESG Veri Sınırlamaları
Sosyal açıdan sorumlu yatırımlar kapsamındaki veriler ile ilgili bir sorun, sosyal açıdan sorumluluk yatırımları henüz emekleme aşamasındadır. Bu konudaki raporlama ve diğer analizler güvenilmez olabilmektedir. Bazı şirketler, sosyal açıdan sorumlu yatırımlar için gerçekleştirilen analizler için hiç rapor vermemekte ve verilerini paylaşmamaktadır. Bazı şirketler ise verilerini eksik paylaşmakta ve tutarsız bir şekilde rapor vermektedir.
Bu nedenle önemli finans danışmanları, portföylerine hangi fonların dahil edileceğine karar vermek için MSCI verilerini kullanır.
Sosyal açıdan sorumlu yatırımlar çok yeni bir küresel hareket girişimi olduğu için bazı tutarsızlıkların olması kaçınılmazdır.
Önümüzdeki yıllarda bunlar muhtemelen iyileşecektir; şimdilik, yatırımcılar bilinçli kararlar almak için MSCI gibi kuruluşların verilerini ve Fosilsiz fonları kullanmalıdır.
İade Nedir?
Sosyal açıdan sorumlu yatırım fonlarına yatırım yapmanın daha düşük yatırım getirisi sağladığı yanılgıdır. Gerçek şu ki, uzun vadede getiriler inanılmaz derecede benzer.
Aslında Morgan Stanley, 2004’ten 2018’e kadar 11.000’den fazla yatırım fonu üzerinde bir çalışma yürütmüştür. Sonuç nedir? Sosyal açıdan sorumlu şekilde oluşturulmuş yatırım fonlarının performansında daha geleneksel fonlara kıyasla belirgin bir fark yoktur.
Betterment ve Broad Impact gibi şirketler, sosyal açıdan sorumlu yatırımları kapsamındaki portföylerinin diğer fonlar ile birkaç karşılaştırmasını da göstermiştir ve yine çok az fark var olduğunu söylemiştir. % 99,23 korelasyon ile iki portföy arasında çok az fark var denmiştir.
Sosyal Sorumluluk Sahibi Yatırımcı
Genç Yatırımcılar
İzlenmesi gereken bir başka gelişme de, genç yetişkinlerin bu kapsamdaki yatırım yama alışkanlığı ve nasıl değişeceğidir. Kişisel servet oluşturmaya yeni başlayan genç yatırımcıların artık göz önünde bulundurmaları gereken sürdürülebilir seçenekler bulunmaktadır. Genç yatırımcılar gerçekten de bu seçenekleri düşünürler.
Aslında, genç yatırımcıların yüzde 76’sının yatırımlarını sosyal sorumluluk açısından gözden geçirdiği belirtilmektedir. Y kuşağı yatırımcılarının sosyal sorumluluk girişimleri olan şirketlere yatırım yapma olasılığı iki kat daha fazla gözükmektedir.
Yukarıdaki makale ile bağlantılı bir başka istatistik, Morningstar’a göre, sosyal sorumluluk odaklı ETF’lerin sayısı 2017 yılından bu yana ikiye katlanmış ve 234 fona yükselmiştir.
Bunların hepsi çok yeni olsa da, yalnızca sosyal sorumluluk dikkate alınarak yapılan yatırımların popülaritesinin arttığını, aynı zamanda çoğu genç yatırımcının sosyal açıdan sorumlu bir şekilde yatırım yapmayı ciddi şekilde düşünme eğiliminde olduğunu görüyoruz.
Sosyal Sorumluluk Yatırım İçin Ne İfade Ediyor
Sosyal sorumluluk bilinciyle yapılan yatırımlar hakkında daha fazla veri toplandıkça ve açıklandıkça, giderek daha fazla yatırımcı, yatırım yapma yöntemlerini yeniden değerlendirmeye başlıyor.
Önceden yatırımcılar, sosyal sorumluluk bilinciyle bir yatırım yapmak için önemli miktarda getiriden yani karından fedakarlık etmeleri gerektiğine inanıyordu. Söylemeye gerek yok ama yine de söyleyeyim. Artık çoğu yatırımcı için bu yanlış düşünce bozuldu.
Artık durum böyle değil. Sosyal sorumluluk bilinci ile oluşturulan yatırım fonlarının çoğu, diğer yatırımlardan tamamen vazgeçmese de, sosyal sorumluluk girişimi olanlara büyük ölçüde öncelik verirler.
Sonuç olarak, sosyal açıdan sorumlu konulara öncelik veren bu fonlar, sosyal sorumluluğu göz önüne alan yatırım fonları dışındaki diğer emsal fonlar kadar iyi performans gösteriyor.
Sosyal sorumluluk bilinciyle yatırım yapmak hala çok yeni, ancak güçlü sonuçlar göstermeye devam ediyor. Yatırımcılar sosyal bir şekilde sorumluluk üstlenerek getiri yolunda yani karlarında çok az fedakarlık yapabilirler, ancak değer verdikleri şeylere yatırım yapmış olurlar.
Sosyal açıdan sorumlu yatırım Fonlara Nasıl Yatırım Yapılır
Yukarıda bazı sosyal açıdan sorumlu şekilde yatırım yapma seçenekleri konusundan bahsetmiştim. Başlamanın en kolay yollarından biri, bir hesap açmaktır (henüz bir hesabınız yoksa). Ardından, farklı tür sosyal açıdan sorumlu yatırım portföyü içinden birini seçebilirsiniz.
Örnek portföy isimleri:
- Geniş Etki,
- İklim Etkisi,
- Sosyal Etki.
Unutulmamalıdır ki, bu fonlara yatırım yapmanın tek bir yolu değil pek çok yolu bulunur. Yatırım danışmanlarının da önceden oluşturduğu bu kapsamda (ing. ESG) portföyleri vardır.
Bir aracı kurum hesabından kendi satın alma işlemlerinizi de gerçekleştirebilirsiniz. Böyle bir seçeneğiniz olduğunu ve çok geniş imkanlara sahip olduğunuzu unutmayın.
Fosilsiz Fonlar da hatırlanmalıdır. Fosil yakıtlardan geri çekilen fonları incelemek yüksek oranlı fonlar bulmanın kolay bir yolu olabilir. Adına rağmen, birden çok sosyal sorumluluk kriteri olan fonlar ile de karşılaşabilirsiniz.
Daha fazla yatırım danışmanı git gide sosyal bilinç ile yatırım seçenekleri ekledikçe, sosyal sorumluluk yatırım fonlarına ilgi artarak yatırım yapmak daha kolay hale gelecektir. Erken veriler, yatırımcıların değerlerine uyumlu davranarak bu şekilde yatırım yapmak için getiri, para, kaybı yaşamalarına gerek olmadığını gösteriyor.
Bu durum şüphesiz yatırımın geleceği için cesaret verici bir işaret olarak yorumlanabilir. Sosyal sorumluluk bilinci ve bu şekilde bilinçli olan insanlar ile her alanda özellikle de finans ve yatırım alanında karşılaşmak çok sevindirici.
***UYARI*** Verilen bilgiler yatırım; bilgi, yorum ve tavsiyeleri ile yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı amacıyla verilmemektedir. Her insanın risk ve getiri tercihleri farklılık gösterir. Burada yer alan içerik, yorum ve tavsiyeler hiçbir şekilde yönlendirici nitelik taşımamaktadır. Yalnızca genel niteliktedir. Bu içerik ve sitedeki diğer içerikler kapsamında karşılaşılabilecek her türlü yazı, yorum ve tavsiyeler mali durumunuz ve risk ile getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu yüzden, sadece burada yer alan bilgilere dayanarak herhangi bir yatırım kararı vermeniz beklediğiniz sonuçları doğurmayabilir. Lütfen unutmayın.
Önceki yazı: Bireysel emeklilik hesapları, IRA, nedir?
Faydalanılan kaynaklar:
- Gomez, B. (2019, February 19). How socially conscious young investors are putting their money where their ideals are. CNBC. https://www.cnbc.com/2019/02/13/influx-of-young-investors-can-revitalize-sri.html
- Haegele, B. (2021, January 1). How Socially Responsible Investing Is Reshaping Wealth Creation. Modest Money. https://www.modestmoney.com/socially-responsible-investing/
- Journal of Sustainable Finance & Investment (JSFI) Special Section on Risk Management and Sustainability in the Financial Sector. (2016). Journal of Sustainable Finance & Investment, 6(3), 245–246. https://doi.org/10.1080/20430795.2016.1188523
- Sepetis, A. (2020). A Holistic Sustainable Finance Model for the Sustainable Capital Market. Journal of Financial Risk Management, 09(02), 99–125. https://doi.org/10.4236/jfrm.2020.92006
